Leiruangtuam 9

LEIRÛANGTUAM (9)

Ziaktu : Toni Râlte

Tichuan, kan thlen in Pu Zaia chuan a fapa nena an chanchin chu hetiang hian a sawi ta a. 

"Kum 10 liam taah kha chuan nupui fanau neiin patlin tum takin theihtawp ka chhuah ve ṭhin a. Ka nupui nen chuan fanu leh fapa kan nei a, kan hlim tawk ve hle. Kei hi vanlaia tla an tih ang deuh, chhungkhat laina ka neihchhun chu ka pa farnu la dam awmchhun ka ni Thluaii chiah a ni. Vaphai aṭangin Farkawnah ka nîte bulah ka insawn a. Ka naupan lai hun sawi dawn chuan a sei dawn lutuk, unau pali zinga naupangber dawttu ka ni a, ka pa hi pasalṭha tia sawi ni ṭhin, mahse, an ramvahnaa a kalpui pain silaia a kah palh(?) Vanga thi a ni a. Khatihlai khan kum 12 lek ka la ni. Ka pa kha tihpalh thilthua kah palh a nih ka ring thei lo. Thangṭhat a lak êm avang leh sa a kah theih êm vanga îtsiktute thiltihah ka ngai. Ka pa boral chu ka nu chuan a tuar viau a,mahse, kum khat erh awrh a liam a, khawchhak lam aṭanga sumdawnga rawn zin ṭhin, ka pa damlai pawha kan ina rawn thleng reng reng ṭhin Pu Paua kan tih mai nen chuan an tlan dun ta daih mai a! Ka pa lung êm pawh kan la phun si lo. Ka pa chhungte lam an lungawi lo kher mai. Mahse, ka nute chu a hnu lawkah rawn kir lehin kan unau chu min hruai an tum a, kei chuan ka duh ta tlat lo a ni. Ka pa pa ka puten min duat bawk a, an bula khawsak ka thlang ta zawk a, tichuan, khaminia ka nu leh ka unaute kan thlahliam kha ka hmuh hnuhnun ber a ni ta a ni. Ka pute bulah chuan hrehawm tuar em em lovin ka tlangval chhuah thlengin ka awm a, ka pi leh pute an han boral a, ka ni Thluaii'n pasal a nei ta bawk nen, ka patea te chhungkaw tan chuan ka lo hnawksak tham ta a niang. Sikulah te chuan ka lut ve hman tak naa, pawl ruk thleng chauh ka kal. Ka pu a hrisel tak loh avangin ram lamah ka patea ka puih a ngai si a. Tikhan ka pu a han boral zui a, Ka patea chu a sual pawh a ni lo, a nupui pawh a tirah chuan mi ṭha tak a ni. Marawhchu le, a nupui chhungte lam hi mi pamham, kheuhbeuh tak mai an ni a, an fuihpawrh tak rengah chuan ka puin a thih hmaa ka tan liau liaua min sahthlaksak ve a ram zimtê chu min chhuhsak ta daih mai! Engmah ka nei ta lo. Khata ṭang khan kan boruak a dik thei ta lo va, Nuteii ṭawngkam mei nei ka tawng ta zeuh zeuh. Patea lah leiletah kartluanin a riak ṭhin bawk si. Min hnawhchhuah ngawt chu an hreh ve deuh nge, ruahmanna tenawm tak an lo nei a. 

Ka patea leilet riah hlanin kei chu kan huan puitling ṭan tawh enkawlin ka hmanhlel a, hlawhfa ruai miah lovin ka hahpui kumtluan ṭhin reng a. Fakna âwka erawh ka dawng mang mang lo. Tichuan, A tawi zawngin aw. Ka patea riah hlan chuan a nupui ka nuteii chuan amah mutpui tum angah min puhin patea ram riak pawh an ko haw ta chûk chûk a. Chutihlai chuan tlangval hawklak rual zawng ka ni ve tawh naa, hmeichhia hi an hnutê takngial pawh ka la dek lo. Chutiang khawpa pawisawi lo chu pawngsual tum anga puh ka ni ta mauh mai si a! Mumang te pawh a ang ka ti rum rum mai. Patea thinrim chuan min hnawhchhuah mai duhtawk lovin min tuithlar zui ta a ni. Ka hriatchhuah tak chu mi ṭha tak pawh hi an chenpuite ze ṭha lo hian a lo hneh thei khawp mai tih hi.. ka pa unau dangte lah khaw hran hranah an awm bakah tumah ka nêl si lo, ka pa û chiah hi Champhaiah sawn a awm a, tunah chuan a boral tawh, a fapa te chuan an chhungte kan ni tih pawh an hre lo a niang, an inla lian viau. Chumi û leh an upa ber erawh Aizawlah an awm a, ani pawh a boral tawh a niawm e. An chanchin ka hre zui lo. Ka pa farnu neihchhun leh an tê ber ka ni Thluaii bak belh tur ka neih tak si loah chuan Farkawnah hian pheiin ka va bêl ta chawt a. Ani hi zawngin min lainat a, a duat pawh min duat ve hle a ni. Tin, a pasal pawh mi ṭha tak mai a ni a, a fate nen pawh unau ang chiahin kan in en thei a ni. An in aṭangin nupui pawh ka nei ta a. Ka nupui chu ka ngaihzawng hmasa ber a ni a, Ka nî pasal chhung hnai tak an ni bawk. An khawsak a harsat chu thuhran hmeithai fanu a lo ni chhap nen, kei lah ka nî te bêla awm ve mai mai ka lo ni bawk a. Kan inneih aṭang thla 2na velah a nu chu kan awmpui ta a, makpa chhungkhung ka ni tihna a nih ber chu. Mahse, kan dinhmunin a zir loh vang a ni. Kan nu nen chuan sawi tawh angin fa pahnih kan nei ve a, a û zawk hmeichhia niin a nau mipa a ni. Kan nu a hrisel lo nen, bakah kan khawsak a harsa ve bawk si a, ka insiamtir ta ngawt mai a ni. Pathian zarah dinhmun chhe takah ding mah ila; ka hriselna a ṭha a, mutpui ngai khawp damlohna hi ka la tawk miah lo. Ka taima ve viau bawk a, vawk te vulhin in sak ṭhat ve nan theih ang angin ka intuak ve a. Ka pa ka chhun ve bawk a, ka kut a hmui viau. Kan nu pa hi an hunlaia pasalṭha ve tak, ramvachal tak a ni ve bawk a, a silai pawh tiral phal loin an lo la tung ṭha a, keiin ka rochun ti mai teh ang. Sa pelin ka chhuak ta zauh zauh a, ka hlawhchham ngai lo tihtheih a ni. Tichuan, chung ka sa kahte chu kan han hralh a, a zatve te kan dah hrang ve zel a, kan vawk vulh lah kan tluang, kan nu nu ka pi lah a la tar chhe lo bawk a, in lamah vawk chaw chhum eng ilo chu a kutah a dah hmiah theih a. Kan nu nen leilêt neiin ka ramvah nî tih loh chu nitin kan feh tlut tlut ṭhin. Kan leilet pawh chu ka ni pasal ka pa Vana min hawhtir a ni. Leilet hi kan inhawhsak mai zel a, a remchan dan ang angin pawisa emaw buh emawin kan inrul ve leh mai zel. Sa lama ka tluan êm avangin 'Zaikunga'n lasi a zâwl" tia an sawi ruk pawh ka hre thin. Ka nuih a za thei viau. Huai leh hrâng lam hi ka ring lo va, Christian ṭha tak tia sawi tur ni lo mah ila; kan Pathian hian ramhuai te chu a hnawtbo thin tih hi ka changvawn ve tlut mai a ni. Lasi tih luklak hi an awm tak tak ka ring ngai hek lo. Mahse, tuman kan hmalam hun kan hre miau si lo va. 

Kan buaina bul leh ka fapa Mamtea lo pianchhuah dan ka'n sawi tawh ang e. Kan in thar sakna tur pawh kan intuak ngah khat ve viau tawh a, zan khat chu kan hna a laklawh deuh avangin leiletah kan nu nen chauh kan riak a. Nidangah pawh han riah zeuh chu kan nei ṭhin. Kan fate an an lian ve tawh a, bakah a pi hian a awm tlei khawp mai. Chutia kan riak kan han mu chu ruahpui vanâwn a rawn sur ta chiam mai a. A sur hun ni chiah pawhin ka hre si lo. Kan thlam a hul hlauh a, a zia viau. Kan muhil bawrh bawrh a, chutah mumang mak leh a tak emaw tih mai tur ka nei ta a ni. Kan thlam chhungah chuan huh hnuang hian nula hmelfai leh ngaihnobei tak, vun erawh dâng lam lek lek hi a rawn tlu lut hlawl mai a. Kan nu erawh a hnar sûk sûk thung. Inhruk hulna tur ka lo pe vat a, a inhru hul sawk sawk a, mumanga thuchâng tu nge a nih pawh ka lo zawt lem lo. A inhruhul zo chu tapchhak bulah hian a ṭhu ta reng a, ka lainat ta deuh chuan, "Hei ka sirah hian rawn inthawlh ve rawh. A vawt awm si" ka lo ti a. Îhê loin a rawn kal ve mai bawk a, kei chu kan nu lamah tawlhin a puan pawh ka sin ṭawm nghal a, chu nula pawh chu ka sirah rawn inthawlhin puan chuan a inkhuh vei hlân a. Lehlam a hawi char char bawk. Ka mumangah tho chuan ka lo muhil leh ta a, mumang chhawng an tih ang kha a nih ka ring. Chutia ka muhil lai chu ka sira nula mu chu zawitê têa rawn tawlh phei hret hretin puan chhanah chuan min lo kuah a, kei erawh ka harh miah lo. Mahse, ka hmu vek tho sia. Chutah nula chu a phun ta sêp sep a. 

"Kan humhimna che leh sa tinreng kan pek zozai che hrechang lêk lovin kan arpa chhiankhuan duat em êm mai min tihhlumsak leh a, kan lalpa pawh a thinur takzet tawh asin. Mahse, ka laizawnte nen kan bengdai hram hram a, keimah ngeiin ka hmu ang e tiin ka intiam a. Ka rawn kal ta vang vang a nih hi..tun achinah kan ransa duat lai zawng min khawihsak tawh lo hram rawh aw" tiin. Ka muhil hnâr bawrh bawrh chu rawn kuah betin a hnu lamah engtin zel nge kan awm ka hre tawh lo,. Kan nuin, "U zai, U Zai, puan zawng zawng i la vek a, a vawt asin" tia min rawn kaihthawh chuan ka mumang chhawng nuaih aṭangin ka harhchhuak ta chiah a, ka hawi nasa mai. Nula kha hmuh tur a awm ta hauh lo. Ka mumang kha a ni ve bawk nen. Mahse, zun zunga ka thawh chuan tapchhak bul chu a lo huh dup mai. Ka mangah khan nula kha tapchhak bulah a ṭhu kha a nia! Tui a rawn far miah si lo. Mak ka ti ve deuh. Engmah erawh ka sawi lem lo. An arpa chhiarkhuan a sawi kha chawhnu lama ka ramar kah thau zet kha em ni dawn ni..ngaihtuah zui ka duh ta lo va. Tichuan, khami zan aṭang khan zan 3 a liam leh tawh tihin khawchhak lam khual kan nei hlawl mai a. Ka pi hian kawl ṭawng a thiam ve deuh a, chuvangin sumdawngte pawh hian rawn pan chîkah an nei ve ṭhin. Mahse, buaina eng emaw avangin an rawn sumdawng hleithei tawh lo kha a nia. Chu kan mikhual pawh chu sumdawng a ni lo rêng bawk a. "Thil ka rawn zawng" a ti mai a. A zawn pawh chu a sawi duh lawk lo. A hnuah ka pi khawhar inah a kal a, kan nu leh ka fate erawh ṭhenawmte inah tv an en a. Tv kha kan la nei ve lo nen, an ni mit râwp ve si hi an hun awlah ṭhenawmte inah an va en ve ṭhin a ni. Kan mikhualpa chu helhhawlh an tih ang deuh hian a awm a, a za sek reng mai. A awmdan chuan ka ngaih a tihṭhat loh avangin a chhan ka zawt ta tawp a. 

Ka bulah rawn ṭhuin mit sen rêm rûm hian min melh a, pai lek lek hian, "Naua, tuna ka sawi tur hi thurûk a ni a, khawiahmah i sawichhuak tur a ni lo. Tin, i mi puihna pawh ka mamawh dawn a, chuvang chauha sawi ka ni tih hria ang che. Ka pa pa ka pu hi kar hnih liam ta khan kum 110 niin a boral a. A thih hma khan lehkha pawimawh tak min hnutchhiah a, kei hi a tute zinga a rinngam awmchhun, amah ngaihsaka duat bertu ka nih vang chauhin a thurûk pawh chu ka kutah a dah ngam a ni. Chu lehkhaah chuan hmakhawsâng kan pi pute hunlaia indona a chhuah khan Japan ramin India ram lak tuma beihpui an rawn thlak khan kan unau te'n Mingo ho lakah an lo hum a niawm e. An lawm ta em em a, an lawmthu sawi nan an temple ami bakah an ram hausakna ṭhenkhat ro tam tak, rangkachak, lunghlu leh tangkarua te an pe ta a niawm e, mahse, mingo ho kha an rawn hrâng leh ta thut si a. An ro te chu an chhuhsak ang tih hlauin leiah an phum ta a ni. A chhinchhiah awlsam nan leiruangtuamah an phum a, chung rote chu ram a buai chhoh tak êm avangin a tu aman an ngaihven ngam ta lo va. An thlahteah hrilhchhawng zelin an thlahte pawh chuan an han zawng deuh ṭhin tak naa, Leiruangtuam nazawngah an lo thukru bik si lo, an ro dahna tak leiruangtuam zawn chu a hautak êm êm mai a. An beidawnsan titih ta hial a ni. Ka pu pawh a hlawhchham tak avangin chung thil te chu ka kutah dahin ka mawhphurhnaah a nghat ta hmiah mai a .Tichuan, zawn beihpui ka thlak chho a, kan ram chhung hmun hrang hrang ka fan kual hnuah ka hmuh zawh ngang si loh avangin he lamah ka rawn chhuk ta ngawt mai a ni. Nang hi i ramvachalin ramhnuai i bel bawk a, min thawhpui duh a nih ngat chuan, ro chu zat leh zatin kan insem dawn nia" a ti ta mawlh mawlh a. Mak ka tiin ka hamhaih ve kher mai. 

Kan nu leh ka pite ka lo rawn ve ang tiin thutlukna ka siam ta a. Mahse, mikhual chuan, "An ni hi chuan hre lo se ka duh a ni. Hmeichhia chu kamtam chin leh zep theih loh chin an lo nei a, midangin an hriat vaih chuan kan chhiat phah thei, a rukin i zawng mai ang" a ti tlat bawk si. Rilru siamfel harsa ka ti khawp mai a, mahse, zêp nâk emaw ro te chu tuin nge maw hnar thei ang le..keini chhungkua lahin kan mamawh êm êm bawk si. A sawmna chu ka pawm ta a. A hmelah a tih mai mai lohzia a lang chiang bawk nen,.kan nute pawh ka hrilh duh ta lo va. Mikhualpa haw hnu ni 2-naah "Zan 3 riakin sa ka pel dawn e" tiin Leiruangtuam zawng tura chhuah chu ka tum ta a. Zan khat bak ka riah ngai loh avangin mak an ti viau, "Ka la fan loh ram lam daidar ka duh deuh a, hun ka duh rei dawn a, chuvang mawle" ka tih chuan an awih ve mai bawk. Tichuan, mikhualpa nena kan inhmuhna hmun tur lam panin zing takah ka chhuak ta vang vang a. 

Ani pawh a lo awm vâng tawh. Lei laihna hmanrua a lo lakhawm sa vek bawk. Kan pahnih kut zâla a tlak tak avangin midang hriat kan hlau em em a ni. Tichuan, khawchhak leh Mizoram inrina mual dung leh ngaw te chu kan fang dun ta rak rak a. Chutah chuan a nia kawng ka bo ka tih kha a thlen ni. Bûk kan sual a, chhim leh hmarah kan inṭhen a, leiruangtuam kan hmuh pawhin lai nghal lovin bûka kir leha kan pahnih zela thawh dun kan ti kha a nia. Kei ka lo fang thui deuh a, ka sawi hmanlai mi te kha ka hmu ta a ni. Bûka ka kir leh chu ka ṭhianpa chu a rawn lang thei ta reng reng lo mai a. Khaw thim hnuah ngaihtha lo zetin ka va zawng kual a, kan bûk aṭanga mel 2 velah sapuiin a that tih hriat takin thluak baw hawk khawpin a lo thi khawng reng tawh. Sakei lah chuan a englaimah chu a ei lem bawk si lo, mak ka ti khawp a, tihngaihna awm hek lo le..lung ka lakhawm a, ka vur ta ngawt mai a ni. Kei pawh a tuka kan khaw lama hawn mai tumin bukah ka kir leh ta a. Chutah chuan a ni thilmak tak ka tawn tak chu ni. 

Zanriah pawh ka nuai liam deuh puat puat, nuam tih lohna riau hi ka nei a. Min uap runtu awm ang hian ka hre ta tlat. Zanriah eikham hnu lawkah ka mu ta daih a. Bûk hi bang chu a nei naa, a phui tehchiam lo. Ka han mu chu ka mu nghet hleithei meuh lo. Ka harh leh zawk ṭhin. Ka hlau pawh a ni lo. Zanlai dar 12 vel âwm a niang e. Hnahthel ro rawn rap ri ṭhap ṭhap thawm avangin ka harh ta a, ka meng kâwk. Kan bûk kawngka bulah chuan a hmaa ka mumanga ka lo hmuh tawh nula duhawm zet kha a lo ding reng mai. Puanrîn hi a hnubih a, a sam chu a thlah hniang bawk. Zan thimah pawh a vun ngozia chu a lang paw pheu thei mawle. . Hamhaih zeta ka thlir reng lai chuan, "Zaikung, engah nge tih loh loh i tih ṭhin le? Naktuk varṭianah a rang thei ang berin Ṭauziki ram hi chhuahsan vat ang che. Tihhlum che a tum a, kei leh ka keite khawiin theihtawpin kan do a, i ṭhianpa nunna in a tawrh phah ta hial a nih kha. Ṭauziki ramchhung a nih hi, ramhuai nunrâwng leh hringmi ngaithei lo ber a ni. Tunah chuan a muhil rih a, khuantevîkah a rawn harh ngei ang, chuvangin i insawn vat tur a ni" a ti nghat nghat a. Lasi an tih fô hi ka tawng ve ta niin ka hria. Chhan nachang pawh hre lo hian ka lo melh ngawih ngawih a, ka zep lo, a zunah chuan ka uai hnâwp ka ti mai. Ka nupui fanaute reng reng ka hrechang tawh lo. A rawn lut a. Ka bulah rawn ṭhuin a mal chungah ka lu chu a kuaikun a, "Muhil rawh, ka lo veng mai ang che" a ti dam diai a. A rimte lah chu a tui chem chem mai. Mut pawh a chhuak thei lo,. Zêl ang deuh hian ka awm ka ti mai, nula chu ka kuaikun a, ka fawp ta ngawih ngawih a. Tichuan, ka damchhunga ka hriat theih chin ata tisa nawmna la nuam ber mai chu min chenpui ta a ni. Lasi a zâwl min ti ṭhin kha a lo dik a nih dawn hi. Mak takin zing leilung lan rei ruai laiin ka harh a, nula kha a lo awm tawh lo. Mut kham ṭha em em ang mai hian ka harh vâk mai a, A ram neitu harh hma ngeia chulai hmun chu chhuahsan tumin ka silai leh mamawh dangte nen kan buk chu ka chhuahsan ta vang vang a. Ka theih tawka hla ka thlen chuan ka han chawl khawmuang ve a, ka ril a ṭâm viau a, ei tur a vâng angreng bawk si. Mahse, ka han kal leh hlek a, theipui hmin tuar mai ka hmu ta hlauh mai. Puar nawlh khawpin ka ei ta a. A hnua ka ngaihtuahin khatihlai kha theipui rah hun a ni miah lo tih leh lo rah ta tehreng pawh nise a la sên viau ang tih ka hrechhuak ta a, kha lasi bawk khan min pui a nih ka ring. Ka kal lai te chuan ka ngai vawng vawng mai a, zan hlimawm tak ka ngaihtuah let chang chuan ka la zauthau thei hial mawle. Ramhuai hi an lo awm takzet tih chiang takin ka hre ta a ni. Tichuan, leiruangtuam pawh zawng ta lo chuan kan khaw lamah ka haw ta nal nal a, ka chhungte chuan min ngaihtuah luatah min zawn an lo tum mêk a niawm a. Zan 3 thang tura insawi kha zan 5 lai ka lo thang vang a lo ni. Zan 3 chiah ni khan kei chuan ka hre si. A mak mang e. Chutiang chuan nunphung pangngai chuan kan han awm leh ren râwn a. Leiruangtuam leh Lasi kha ka ngaihtuahna lungkham bertu an ni ta zel. Ka mizia dang ta hlek pawh chu kan nu pawn mak a tih thu a sawi zauh zauh, ka ngawichawiin tumah hi ka kawm chak lo a ni ber. Ram lam ngawtin ka rilru a lên a, sa ka pel zing tulh tulh a, sa lah ka hawn ziah bawk si. Lasi nen kan inkawm ta ziah bawk. Vawikhat chu ka rilru kap em emtu leiruangtuam chungchang chu ka zawt ta phawng a. An ni ramhnuai chinchang engkim hre vek chuan a hriat ka ring a ni. 

Ka hmui a rawn hup nghal a, "Leiruangtuam hi kan thlahtute thlan a ni asin. Laihchhiat chi a ni lo. I lai lui a nih ngat chuan kei ngei pawn ka tawrh phah ang" a ti ta a. Ka sawi zawm ngam tawh lo. Mahse, mihring ka nihnaah hausak te, neihnun ve châkna te chuan min kiansan thei hek lo. Vawikhat ka ramvak chu sa kah tur reng reng ka hmu lo va, hlawhchhama hawn ngawt ka hreh si chu khuai lak tur zawng mai teh ang tiin rilru ka siam a. Thingkung lam ngawt melha ka hawi lai chuan ka dinna lei tlahniam thut avang chuan ka rak ṭhawt nghe nghe. Ka dinna lei ka han enchian nâk chuan Leiruangtuam a lo ni reng mai le! Lei a hnip deuh vanga tlahniam deuh a ni ngei ang. Phurna hlir hian ka khat a, ka lasi nula thu min chah reng reng kha ka hrechang tawh lo. Lei laihna nei ta lo chu a awmna hmun chhinchhiahin perh ka zep vâ a, hmanhmawh takin ka haw ta. Zanah loh theih lohin kan nu chu engkim a chinchhuakin ka hrilh ve ta vek a. Mak a ti ve hle, lasi chungchang erawh engmah ka sawi lo. Tichuan, leilung lan rualin lei laihna hmanrua nen tuma hmuh lohin ramhnuaiah ka liam ta a, leiruangtuam pawh a lo la fai hûn mai. Muangchang lovin ka lai ta vat vat a, a lei a hnip hrim a, ka lai chak angreng. Chawhnu thlang her velah thing niawm tak hi ka chek ri ta dawp a! Ka phur thar leh ta. Hmanhmawh em ema laiin kuang niawm tak ka laichhuak ta ruau mai le. Hlauhna ka nei lo bawk a, kuang hawn tuma ka beih lai chuan vawi leh khatah thlipui na em em hi a rawn tleh ta thut mai a! Lir a nghing bawk. Kei pawh chu ding nghet thei lovin ka tlu ta a. Ka bek dinglam hi ka sawh avangin nikhua ka hre lo zui nghal. Ka harh leh meuh chuan khua a lo thim vek tawh. Ruah a lo tla cherh cherh a, vawt ka ti lutuk chu ka khur hlawk hlawk thei. Êng engmah ka nei bawk si lo. Mangang takin ka bawkvak chhuak a, kuang niawm tak ka lo bawh rûn te chu ka ngaihtuah lêtin hlauhna hlir hian ka khat ta mai. Ṭêk lah a tla chuai chuai reng a, ka thil laih vanga heng hi thleng a nih rinna ka nei nghal. Ka hmanraw ho zawnga ka vah kual lai chuan ka hmazawnah êng lian vak lo hi a rawn phei delh delh a, ka lo thlir tawp. Êng chuan min kal hual a, eng pawl dal lam a ni. A nalh khawp mai. Chutah leiruangtuamah chuan thlawk thlain thawk leh khatah a thim leh ta hmuk mai. Ka thauah min man bawk nen, vawt ka tihna ai mahin ka hlauh vanga ka khurhna kha a nasa zawk awm e. Ka silai lah chu ka hmu thei dêr lo lehnghal. 

Vawi leh khatah khawi aṭanga lo chhuak nge tih hriat loh hian, "Zaikung, i tichhe ta, engkim i tichhe ta vek e..a pawi mang e tirawh maw? Ka ngen lawm lawm che kha.." ka lasi nula aw ngei mai khan ṭap ṭiau hian a rawn ti ta. Ka ding mar nghal zawk. Amah a hmuh theih dêr si loh. 

"Min pui rawh" ka ti ta piap a. 

"Ka pui thei tawh lo che. Phuarbeh ka ni tawh. Ka thusawi hi ngun takin lo ngaithla rawh. Nakzanah ka nula pakhatin in luhkaah nautê a rawn dah dawn a, kha nautê kha kan fapa a nih avangin nangmah anga hringmi a nih zui zel ka duh avangin ṭha takin lo enkawl ang che. Amah ngei khan ka tânna aṭang hian min la chhanchhuak dawn a ni. Tichuan, ka pute rohlu, pûka thuhrûk, tuma la tlawhpawh loh chu in pafa tan ka lo venghim ang. Nun nuam zawka in nun theihna tur ka kawng ruat hi tichhe tawh lo hram ang che" a rawn ti ta dap dap a. A reh leh nghal hmiah. Ka ṭhu ta hnawk a, eng buainaah nge ka inhamtan tak le tiin ka ngaihtuah a, patlinga pumpa ramhnuaiah chuan awrawl chhuah meuhin ka ṭap ta hawm hawm mai a ni. 

Tichuan, a tukah ka harh chuan leiruangtuam kha hmuh tur reng reng a lo awm tawh lo. Vai deuh ruaiin ka haw ta a. Ka chau ngawih ngawih. Zan lo thlen hun ka nghahhlelh rualin ka huphurh êm êm bawk. Zanriah kan ei a, tam pawh ka ei lo. Ka lung hi a phu dut dut reng mai a ni. Chutah le! Ka hlauh ang ngeiin kan kaiṭen aṭang chuan naute ṭap ri ngâk ngâk kan hre ta. Kan tho suau hlawm a, kan nuin a va hmu hmasa ber. Bawm tah mawi zetah hian a lo mu ran a, a va duhawm tehlul êm. (A mittui a hru zauh a, keini lah chuan ngaihnawm ti em em hian kan lo ngaithla thap)..kan nu chuan a pawm lut a, engtin nge ka sawi ang tih ka ngaihtuah rauh rauh laiin kan fanu tê hian, "Yess..ka nau tur.." a ti hliai a. Chu chuan ka ipikna chu a thawidam nghal vek. Kan nu pawh chuan min rawn melh zawkin, "A duhawm tiraw? Tihian kan fapa a ni mai alawm.." tiin min râwn a. Kei chuan "Tehreng mai" uar zetin ka lo ti vat. Ka pi erawh chu pawnah va chhuakin mi veivak an awm leh awm loh a va en a, zanriah ei hunlai a nih avangin khawlai a rehin veivak an awm mang lo. 

"Tute fa tak ni ang maw? Keini in chhung khera an rawn dah danah kan chhungkhat hnai te hi an ni thei ang em?" A ti nuah nuah reng a, a ngaih chu a ṭha chiah lo a ni. 

Inthup tum tak hian, "Aa..ka pi, kan nu hriselna a ṭha si lo va, fa pahnih chiah kan nei tih hriain min khawngaih ang a, fapa dang min rawn pe ah ngai ang.." ka ti mual mual a. Nautê lah chu a ṭap tawh lo va, a tleiin lawmte chu a hre êm êm reuh a. Ka en ning thei thlawt lo a ni ber. 

Tichuan, kan fapa naupangber ang chuan kan han pawm ta kha a nia. Biak inah pawh kan hlan a, mite chuan zawhna an ngah ṭhin hle. Kan nu hian, "Kan nau fapa a nia, raichehin a thihsan hlauh a, kan enkawl ta a ni" a ti mai zel a. Chutiang chuan mite pawn an ngai zui ve mai. A rawn ṭhanglian chho ve zel a. A kal thei ṭan tihin buaina dang kan tawk leh ta a ni. Ka thiam loh vek a ni bawk. Ka'n sawi leh hram duh chu, ka fapa rawn lan aṭangin ka ramvak tawh ngai lo va, kan leilet bulhnaia ramar engilo ka kah bak ramsa pawh ka kap ngai tawh lo a ni. Ka fapa hmingah Ramthanzauva ka sa a, a nu ka mitthla pah vang a ni. Chutia a rawn kal ve theih tak hnu chuan zan khat chu kan mut ṭhap tawh hnuah ka pi hi a rawn rak tuar tuar mai a. Kan va kal vat. Thlabâr tih hriat ngawih ngawih hian, "Kha naute kha, naute kha ramhuai fa a nih kha..awii mi râp lutuk..a nu ngei rawn kalin a pawm a, sumhmunah an inlawm nui iar iar mai, a nu chu ramhuai ngei a ni tih ka chiang" a ti ta mai le! Ka hlauhthawn ang ngeiin maw. Ka fapa lah chu a ngaihna hre lo zet hian a lo hawi kual ve ruai a. Kan bulah khumah a mu reng si, "I mumang a nih chu" kan tih lahin, "Ka zan zung turin ka hmu alawm le" a ti tlat bawk si. A nu hian a ngai ve lutuk ang a, a rawn kan tak tak em ni dawn le tih ka ngaihtuah a, ramhuai fa nihtir tlawng ka duh si lo. Khata ṭang khan kan nu leh ka fate ngei pawn Mamtea chu an ṭih ta tlat mai a. Ani lah pawi a sawi si lo. Zan khat ka ṭhianpa Mawia nen kan zan len deng kan haw chu an lo mu ṭhap tawh a, thawm dim takin ka lut a. Sangha kan hawn tam vak lo va, kan nu kaihthawh kher pawh ṭul ka ti lo. Ka insil thuak thuak a, mu tura pindan ka lut chu ka rin loh tawp thil ka hmu ta a ni. Mamtea chu chhuatah hmeichhe pakhat ka la hmuh ngai reng reng loh mal lukham hian tui takin a lo muhil chiah chiah mai. Chu hmeichhia chu a ṭhut avangin a san leh san loh ka hrethiam lo va, thau lam lek lek, hmel ngainatawm leh nelawm tak a ni a, lainat hmel em êm hian Mamtea chu a lo chul heuh heuh mai. Ka insum hman lo chuan, "Kha! Eng nge ni ta?" Ka ti ta a. A rawn dak chhuak vat a, hlauhthawn hmel deuh hian a hawi kual a, ka hmuh lai rengin a ral ta riai riai mai. Mamtea chu chhuat vawtah chuan a la mu bal a, kan nu kaithoin, "Engvangin nge chhuatah i muttir?" Ka ti vin hlur a. 

Mutchhuah hmel zet hian, "A ṭap reng a, ka ning lutuk a nih kha" a ti mai si. Mamtea chu pawm chhoin ka bulah ka muttir ta a. Ngaihtuahna a buai duh kher mai. Kha hmeichhia kha ka lasi kawm thin nen inanna chhetê mah an nei lo va, Mamtea nu hi a ni thei mai lo'ng maw?! A lo nih si chuan ka fapa a ni lo tihna a ni ngei ang a. Muthilh a har duh ngei mai. Ka beisei ang ngeiin zing lama ka chhing ve zawk chuan mumang ka nei ta a . 

Ka lasi nula khan "Zaikung, ka bum che avangin ngaihdam ka dil e. Ramthanzauva kha nang leh keia fa ni lovin zanina i mi hmuh hmeichhe fa kha a ni. A pa erawh ka hre bîk lo. Ramhnuaiah rai puar ṭeuhin a rawn tlanchhia a, ka ran khawi ten amah tina theitu te lakah hum zelin rampalailêngah nau kha a hring ta a. A duhawm êm êm a, khuavang te'n chawiin tuma tihnat an phal lo. A nu erawh a fapa pawh hmu hman lovin a nunna a thlah ta a. A ruang pawh ramsa ten an ei zo vang tih hlauin hmun him takah kan dah a ni. Engvanga hlauthawng taka ramhnuaia a rawn tlan luh tih kan hre lo va, kan hriat phak a ni si lo. Amah naute nu lah kan be pawp thei si lo. Khuavang te chuan nautê chu khawngaihin lainat viau mah se; an chawi reng thei dawn si lo. Tichuan, nangmah chauh lo chu nautê enkawl thei tur kan hmu zo ta si lo va, tin, ramhuai lalte pawi i lo khawih kher bawk nen,. Intiamkamna angreng deuhin i kutah kan dah ta mai a nih kha..ramhuai fa a ni lul lo ve. Amaherawhchu, mal kan sawm a, khuapain zah a ngai a nih chuan a lo ṭhanlen hunah i tan malsawmna a la ni dawn a ni. Pûk pawh a tan kan la venghim zel dawn e. I hringmi pui a nih angin i tuamhlawm dawn lo'm ni?" A lo ti a. Ka harh zui nghal. Ka thil tawn teh hrep chuan ka nunkhua a tinuam lo chho ta viau mai. Ka fapa ni miah lo ka lo enkawl a, ka nupui fanaute lakah pawh inthlahrun a na duh ngei mai. Mahse, midang kuta dah leh turin ani saw ka hmangaih hman tawh lutuk a ni. 

A nu chuan a rawn tlawh leh tawh lo naa, kan nu leh ka fate chuan an ngeih lo zui ta zel mai si a, ka pi thil hmuh kha a pawi vawng vawng a ni. Ka awm loh hlek chuan kut a tuar fo a, tirh rual a nih hma hauhin an tirhkah ber a ni der tawh. Zêp nâk emaw ka fate aiin a hmelṭhain a duhawm bawk si te chu kan nu pawh chuan a thîk ni mai hian ka hria. Leileta ka riah hlanin chutih lai chuan kum 4 a ni ve tawh a. Vawikhat leiletah ka hruai ve tawh nghe nghe. Ka riah hlan chuan kan nu leh ka pite chuan an lo hnawtchhuak a niawm e, kawngka an kalh hnan tlat si, Ṭhenawm pi Dari lainatin an inah kai lutin chaw te a lo eitir a, a mutna tur te pawh an siamsak vek. Mahse, an mut reh tawh hnuah amah chauhin kan leilet a rawn pan vang vang mai. Kha zet kha chuan ka rilru a hneh lutuk a, ka mittui a hnâm sawk thei hial a ni. "Apa, ti nge Anu hian min huat?" Tih zawhna hi min zawh zin ber a ni. Kei pawn mak ka ti, kan nu danglam chak lutuk chu..ka pi chuan engpawh lo hmu nise tun hnuah engmah thleng tawh si lo ti taka a hua kha..

 Kan han khawsa ho leh ren rawn a. Kan chhungkua erawh kan inngeih loh phah viau. Kan nu chuan hmun dangah dahbo turin min ti chamchi a, ka duh bik si lo. Min ngainain min ngheng chawt reng a, ka tel loin darkar khat pawh hi a awm thei lo a ni ber, chutiang taka min hmangaiha min thlahleltu naupang pawisawi lo chu engtin nge ka dahbo theih tehlul ang ni?! Ka ni Thluaii a bawrhsawm chho ṭan a, a chhungkhat neihchhun ka nih ve tho avangin engkimah min pûr lo thei lo va, chung thil ka tihsak te chu ka pi leh kan nu chuan an sawisel ta zauh zauh mai. Kan inneih tirha ka ni te min puihna zozai kha an hre tawh lo a ni ngei ang. Zan khat ka ni a hniam thut avangin keimahin ka han chho a, min lo thlahlel ve bawk nen, ka menpui ve ta reng a. Hetihlai hian kan fate pahnih kha kan nu duhdan angin English medium schoolah luhtir vein, a school neitu te hian night hostel an siam nghal a, zantin an kal ṭhin. Mamtea leh kan nu leh ka pi te chauh an awm tihna a nih chu..zing dar 4 bawr velah ka haw a, kawngka chu chhunglamah an lo kalh a, ka chhuak tih an hre reng sia, min kalhhnan chu ka lawm vak lo. Ka chum dawt dawt a, in chhung chu a ri dawt dawt hian ka hria. A hnu feah kan nu hian hmel phelh phang hian a rawn hawng ta a. Min rawn kuah deuh thlawp a, mak ka ti deuh. "Ramthana saw ka hlau a nia" a ti nghat bawk. Thil dik lo a awmin ka hre ta tlat a, rang takin pindanah ka lut, kan nupa pindanah hian kan fate khum kan hung tel a, an night zanah chuan Mamtea hi a mu ve mai zel a, an night loh zanah erawh Mamtea chu ka sirah ka mutpui ṭhin. Ka pi erawh sumhmun nghengin khum leng tawk vel lek pindan a nei hrang ve a ni. Pindana ka va luh chuan Mamtea chu a khum tlangah a lo ṭhu fel than mai a. Tin, kan khum thlanglam tukverh a lo inhawng huau bawk. Kan nu chuan tîm dâi hian min rawn zui a, a hmel phelh phang leh a ṭi dûk te chuan thildang min ngaihtuahtir lo thei lo. 

"He naute kan awmpui chhung chuan ka bulah inpafain in mu tawh lovang" inthunun tum tak hian a han ti ngawt a. Ka ngaih a ṭha lo tulh tulh. Mamtea bulah chuan ṭhuin, "Mamte, eng nge i hmuh?" Ka ti ta a. 

A nu melh ran chung hian, "Ih, maw Apa, Apa Zova kha a lo riak a" a ti ta mai. Hmm..ka lo rinhlelh rukna kha a dik chiah a nih dawn hi. Zova hi Biatea makpa ni thin, an nute khaw lama rei tak an awm hnuah an inṭhen a, he lamah a rawn awm leh ta a. Kan nu ngaihzawng hmasa ber, a virgin pawh hawngtu a ni. Zova rawn hawntirha Thianpa Mawia'n fiamthu titaka, "Zova a rawn lang leh ta si a, in nu hi mitmei hle rawh aw.. Zova lah a hlei chi a ni si" a tih te kha ka lo nuih liampui mai mai a, a lo ni dawn tak tak a nih dawn hi le..

Kan nu erawh chuan a pha nasa ngang mai. Amah mai ni lo ka pi thleng thlengin Mamtea chuan ka laka tlaktlum a duh luatah dawt a sawi tih ṭanin an ṭang ta a. Kut man a awm lo bawk a, thinlung chu dam lo teh mah se; engmah kan sawi zui ta rih lo. Chîk erawh ka chîk tawh khawp mai. Ka ni lah zual lam a pan zel si a, kar khat hnuah min peih lohsan ta nge nge a. Lumen a ngaih avangin kei pawh in lengte lo dawngsawng turin hma takah ka chho a, kan nu erawh chuan, 'Ka kawng nâ a chhuak leh tlat, naktukah ka kal dawn tho" tiin min zui ve lo. Mamtea'n min ngen tlat avangin ka hruai ve nghe nghe, kan fate pawh exam a hnai tawh bawk nen, a tuka rawn kal mai turin hostelah an lut leh ta phawt kha a nia. Mamtea chu ka nîte thenawmah an nuthlawiin a mutpui a, kal khawm zingah Zova hmel ka hmuh loh avangin ngaihṭhat lohnna nen, eng emaw a thlen thuta ka insum zawh loh hlauin Mawia sawmin kan in kan pan ta a. A lo reh ṭhap tawh. Zawitêin kan pindan lama tukverh bul chu kan pan a, tukverh bulah chuan thawm ngaichângin kan ding ta vang vang a. Hmm, a chiang ta. Ka nupui kum tam ka lo neih ve tawh chuan min lo phatsan chiang e. Mawia'n min chelh nghal vat, thawh lawka an pahniha va sahhlum mai kha ka duhdan a ni. Mawia'n kawngka a kik ta dat dat a, ka piin a lo hawng. Ka hmel a hmuh rual chuan a dâng vek thei mawle. Pindanah ka lut nghal rawp a, kawngka kik ri avang khan an lo inthlak hman tawh. Kan nu chu ka beng ṭhuai a, a tlu hnawk mai. Zova pawh kal mai a tum chu a kawr awmah ka ṭhâm lawk a, ka hnek ta siah siah mai, Mawia'n min chelh bet lo se chuan ramtuileiloin kan insiam maithei a ni. Ka pi lah chuan a awrâwl tawp tawp hian, "Zaikung, mi tenawmpa, i va zakthei lo ve ,ka inah ka fanu kut i thlak a maw?" A ti chiam chiam a. Kei aiin upa fê lo se zawng ani pawh kha ka beng hawi sawk ngei ang. .(he lai a sawi lai hian a insehruh nasain a thinrimna pawh a la lang thei hial)..a tawi zawngin an ina awm ka nih miau avangin ka chhuahsan a ngai ta a. Ka nî pawh thlah ṭhain ka thlah thei lo, ka nâ vawng vawng mai. Lasi ka lo zawl vang te kha a ni thei mai ang em tihte thlengin ka ngaihtuah. Mahse, kha kha ka duhthlanna em em pawh a ni chiah lo, tin, kan inzâwl lai pawh khan kan nu ka ngaihsakna leh hmangaihna a bo chuang lo. Aa..engkim hi chunglamin kan tana ṭha tura a ruatah ngai mai teh ang. In sakna tura rim taka ka thawhrah zawng zawng lah an hup bet hmiah a, Leilet erawh Ka pa Vana ram a nih angin ka chang hram. Mi zawng zawngin kan nute chu an thiam lo vek. Thiamthu an la sawi zat zat zui a, Zova lah ka thei ber emaw tiin a la hawi valh valh zui a! Ka chan a chhe ta khawp mai. Ka fate ngei pawh a nu leh ka piten an fuih khawlo zo tawh a, ka bula awm an duh lo bur. Tichuan, Mamtea nen he lai ram kan VC ten min sahthlaksak veah hian kan khawsa dun ta rek rek a nih hi..mahse, ka zalen a, ka fapa avang hian dam nuam ka ti..ani hi ka neihchhun a ni a, hausakna te , rosum leh eng ilo te ka awt lo. Ka fapa ka bula a awma ka awm nghenga a muthilh siai siai theih chuan ka tan a tawk..chu chu ka hringnun chu a ni e.. Mamtea pa hi hriatchhuah ngaihna a awm tawh lo va, anu pawh tu nge tih kan hre hek lo. Lasi lah vawikhatmah a rawn inlar leh tawh lo bawk. A pûk sawi te pawh engah teh vak ka ngai lo. Leiruangtuam avanga ka nuna mi hlu leh min tithlawn ve ngai lo ka fapa hi ka chhar a nih avangin Leiruangtuam hi ka tan a hlû viau asin.." tiin. 

A sawi zawhah chil ka lem ngam chauh..a va ngaihnawm rapthlak ngai ve le..