Leiruangtuam 5

LEIRÛANGTUAM (5)

Ziaktu : Toni Râlte

A ṭhiante chu rang takin an tho va, keini pawh kan tleh thla huk. Silai lah kan phumbo tawh si, chempui bak hmanrua kan nei der si lo. Thangruaia lah a au ṭial rûan tawh, kan chiâi êm avangin chetlak dan mai kan hre lo, Kawlkunga chuan meithu la nung chuan keipui chaldarah a nawr ta a. Ngaiha'n mei a lo chhem bawk. Keipui pawh kan rik tak hlutah chuan a hamhaih ve deuh nge ni, a tho thut a, inhrosa lem loin ṭul pikah a pil bo zui ta daih. Mahse, pawi a khawih hman tho, Thangruaia lu ruh keh tih hriat takin thisen nen inchiahpiah nuaih hian a lo mu a. A thi chiang khawp mai. Sakei khan a beng emaw a hap hman a nih ka ring, engti tihah hre vat lo thei nge maw kan nih le?! Kawlkunga leh Sawmliana te chuan an ṭhianpa ruang chu an ṭhutpui ta ran a. Keini tan pawh sawi tur a vâng duh khawp mai. Khatiang khawpa keipui lian kha ka la hmu ngai lo,. Heng lai ramah hian sa chi hrang hrang an la awm nuk a nih hmel e. Thangruaia kan chhan hman ta lo chu pawi kan ti ve khawp mai, a sir bera mu a nih avang khan a rawn bitum ta chat a nih a rinawm. Mahse, sapui hi chuan mihring an zah ve viau asin le. Keipui hliam tuar lai te hi a lo ni mai ang em? 

Kawlkunga'n, "Eng dang a ni lo, a sakei ngho seh nghawng a ni ngei ang. A pawi hle mai" a ti sup a. Beng a verh ta riau, "Thil awmzia han sawi chiang teh.." ka ti ta vat a. 

A ṭhuthmun siam rem sauh sauhin, thawk a han la halh a. "Englo a nia, Thla kal ta khan Thanga leh Chhingi ten thubuai an nei pek a. Chhingi hi kan khaw nula hmelṭha leh fel, ngainatawm tak mai a ni. Inleng pawh a ngah ṭhin. Thanga pawh hi a inleng hlun ve tak a ni a, thawkkhat lai phei kha chuan an inzui ve emaw kan ti hman hial. Amaherawhchu, Chhingi chu kan khaw hmeithai fapa Chalkunga nen a rukin thu an lo thlung ran mai a lo nia. Thanga rilru nâ beidawng chuan Chhingi thingphur chu zui ruin sual a lo tum pek a niawm e. Chalkunga chaldelh nan hrim hrim thu a cheh ta lua a, 'Ka nula' tiin a sawi ta zauh a. Chalkunga'n a hriat chuan Chhingi a be nghal, Chhingi chu a lo thinrim viau mai a. A nu leh pate pawh an lawm lo hle, tichuan, Lal hnenah thubuai an thlen ta a. An inkhing ta a ni. Ṭhalai zawng zawng tihtheih deuhthawin kan ngaithla ṭhup mai. Chhingi chuan khamini a thingphurh nia a pawnfen chu an lo la su hman lo bawk a, a keng a. Lal leh upa ten an han en vel chuan sulhnu an hmu mai lo, Thanga lah a ṭang na si. 'Chhâwl kan thliak a, tunah pawh a la bel tlûn ang chu' ti te hiala a sawi takah chuan Thanga lam chu an hawi ta deuh a ni ngei ang, Mahse, Pu Taikâwnga leh Pu Chhunthanga te chuan Chhingi hmelhmai an han enin a lam an ṭang ve ta tlat a. An thu a saisak tak nuaihah chuan Lalin sakei ngho seh an ngam leh ngam loh a zawt ta a ni. Cho takin an ngam thu an sawi ta ve ve, 'Ka thusawi hi a dik loh chuan tun aṭanga reiloteah sakeiin min seh rawh se' tihna tluk a ni. A dik lo zawk Thanga chu tihian sapuiin a rawn seh ta chu a ni ta dêr mai. Ṭhiante mah nise; Chhingi kha kei pawn ka ring ru rêng zawk a" a ti ta charh charh mai. Ngaihnawm kan ti tlâng viau. 

Sawmliana pawh chuan, "A dik ang, pi pu chena an dan zam leh an serh leh sang bosal tur khawpa nunchhia chu an damrei ngai lo an tih kha" a lo ti ve zauh bawk. Kan muhil zui ta lo, hmeichhia te erawh an muhil a, Saia pawh Kawlkunga damdawi pek kha a ngeih nimaw a khawsik pawh a awm ta rih lo. A muhil tui hle. Meipui bulah ṭhuin kan titi ho ta mai mai a, Thangruaia chu kan lumen a nih ber mai chu. Khua a rawn var ta a, kan lo ruahman tawh angin lui kam hmun rem laiah chuan theih ang anga lei lai khuarin Thangruaia chu kan zalh ta a. Lungin kan vur hnan ta tawp mai. Thangruaia nunna tawp dan hi khaw mi ten hria se Chhingi pawh a hminghliau tawh lovang chu maw. Tukṭhuan kan rêl a, Kawlkunga chu a fel sûrh sûrh viau zel, Tumbu khaileng bakah changel lairil te a va la a, a siam surh surh. Kan zinga mi ni ve awm tak angin a awm ka ti mai. Sawmliana erawh a ṭawngtam loh bakah hlauthawng hmel a pu reng mai a, kan tihnat a hlau a ni mahna. Saia pawh a rawn harh ṭha ve ta ṭan a, Kawla nen chuan a damdawi kan va laksak leh a, "Hnahdam kan ti mai a, engkim damdawiah kan hmang mai zel. " Tih pahin hnah sei zit zet chu a la zung zung a, nakinah mamawhna a la awm thei tiin keipawn ka la nual. Tin, "He thing pil tui hi kawchhung lam ṭhuah nan kan hmang bawk a, Thingtuboh kan ti mai zel, theihtawpa tam lak tum bawk ang" a ti leh sur sur a, keipawn ka lo la ve vat vat. 

"Kawla, in khua chhuahsan hian kan khaw lamah lo kal ve daih ta che" ka tih chuan a nui hawk hawk a, "Mipain 'Dam leh tlang khatah, thih leh ruam khatah' kan ti tawh a, kan khaw miten min mamawh zawk ang. I sawmna chu zahawm viau mah se; ka hnar ni mai teh se" nelawm tak hian a ti a. A zahawm ka ti ru viau. 

Tukṭhuan kan ei khamah tlem tala hma kan sawn ve bek bek loh chuan tiin Saia zawnna tur hlâng siam lehin pûk chu kan chhuahsan ta a. Saia avangin hun kan hman rei phah dawn ta a nih chu. Mahse, a damkhawchhuak dawn niin a lang a, kokim taka Aizawl kan thlen leh theih tluk a awm lo ve. Saia chu kan inzawnchhawk ta zel a, lui hnâr lam chu zawh zelin a chhengchhe vak lo hlauh a, a tihzia viau a. Tlai dar 3 velah chul niawm tak kan thleng leh ta a, thlam pawh a la ding e. Kawla te chuan chulai hmuna innghah mai ṭha an tih thu leh he lam kawngah anmahni an kal avangin midang tumah an rawn lan an rin loh thu an sawi a. Kan pawm tlâng thei ta. Thlam chu rin aiin a lo la ṭha phian a, kan han innghat fel a, Kawla nen bawk vau tui chawi turin kan kal nghal. Ani nen hian kan innel ta viau mai, a ṭawngkam leh titi duhzawng hi ngaihnawm ka tih zawng tak a ni ve tlat. Tin, misual tak niin ka hre lo bawk.

"U Kawl, zep lohin hetia khaw inthukrûa chen ngawt mai hi hrehawm tih chang i nei ve ṭhin em?" Tui thal pahin ka ti a. 

"Ti ve thin tehlul e, pi pute thurochhiah kan bosal ngam si lo a nih hi. Mizoram chhunga thil thleng thenkhat te hi kan khawchhak unaute hnen aṭanga hriat changte kan nei ve ṭhin si a, khaw danga pem daih châk pawh an kuh ve ṭûn ang, Amahrawhchu, sawi leh sawi hnu lal hi kan la hlau êm mai a, tihian kan damchhung chu kan chhiar ral dawn a nih hmel e" a ti ve mai bawk. 

"Khawchhak unaute nen hian engtin tak nge in indawr tawn? Engtik aṭangin nge?" Dilchhut takin ka zawt zel a. 

"Engtik aṭanga indawr tan nge an nih chu ka hre bik hauh lo mai. Sawi tawh angin pawisa kan hmang ve lem lo va, buh leh thlai hmangin kan mamawh kan thleng tihna a ni ber mai. An ni lam lah raltlân ve tho lo ni bawk chu an thil neih a ṭha falua lo bawk a, tihian kan mamawh ang tawk chu kan la inthleng tawn ve thei a ni mai. An tan leilet neiha buh chin a harsa si a" a ti duah a. Thlam lam panin kan kal dun nghal,. 

"Pu Chhunthanga, ka pu te chhungkua kha chhungkaw fel leh vengva tak an niin ka hria, a nih leh U Kawl, kan tlanbo tih kha engtin nge in hriatchhuah dan?" Ka ti ta daih a. 

"E! Pu Chhuna te aia fel chhungkua saw an vâng teh asin. Putar fing leh rilru ṭha deuh mai a nia, a nupui fanau te a enkawl thiam bawk. Kan lalpa pawh hian a ring berin ka hria. Chuan, in tlanbo tih kha chu tuikhura kal ten in sulhnu kha an rawn hmu ta sia, khawchhungah nunau bakah pa tar lam tê tê bak awm hek lo, kan lalpain lamthâm rawn tirin khuai erawh kan lak mêk lai a ni a, tlangval a zatve dâwn chu khuaah rawn hawin an rawn zawng ta che u a ni. Mahse, rin aiin in kal chak a, in hnuhma lah in lo thup ve bawk nen, kan ramchhungah in la awm ngei ang tih erawh kan rin avangin pâwl hrang hranga insiamin tihian beihpui ka thlak ta a ni. Lalpain a nungchunga hawn theitu che u chu silai pek a tiam bawk.." a ti ta dap dap a. Man kan nih leh teuhzia ka ngaihtuah a, ka lungphu a rang dat thei. 

Thlam kan thlen chuan rawng an lo bâwl mek a, chul an lo fang thuak thuak bawk a, maipawl te pawh a lo la awm ve. Bawkbawn tang rah a lo awm bawk. Saia pawh thing pil chhum tui kan intir leh a, ṭhut pawh a rawn thu chhuak ve peih ta. Kan zia sawt khawp e. Sawmliana chu Kima nen thingfâwm turin an kal a, An rawn lêt leh rang viau. Phâwk hrû hian, "Savawm kan hmu" Kima chuan a rawn ti nghal tâwng. Kan phu zuk hlawm mai. Kâwla'n, "Silai in thukru kha a pawi a ni. Remchang lak kan tum lo asin le aw" a ti ta vawng vawng a. Kei pawn pawi ka ti, mahse, a hunlai khan kan hlauthawng êm a tin ni,. 

Ngaiha'n, "Eng êm kan ti lo turah ngai ang..kan va tihbuai loh chuan min rawn bei bik nang" a lo ti a. Mahse, savawm hi zawng mihring hmai an zah lo em mai a, an hmai kher an tum thin bawk si. Thla a muang tehchiam lo khawp mai. Ani chul fangin mai tai a lo tlan chu niin, thawm nei lo thei ang bera awm turin kan inchah ta ngawt a. Thing pawh thlam bangte chu kan ṭhiat ta ringawt. Kan inbâwl zo va, zanriah pawh kan ei nghal. Saia pawn kan rin aia tam a ei ve. Kan lawm tlâng khawp mai. Savawm thawm pawh kan ngaichâng ran a, inthiar tur pawn thlam bulhnai bak kan bêl ngam lo. Mutna kan siam a, kan mu ta thuai. Chempui hi ka mutpui ziah a, Ngaiha leh Kima te pawn lek mai theih turin an dah ran bawk. Kawla te chu rin pawh tum viau mah ila; rilru dang an pu ve thei tlat. Tin, a rûkin duty insiam zelin Kima a duty hmasa ber a, a dawtah kei, khawvar hnaih lamah Ngaiha ka kaitho ve thung. Kawla leh Sawma chu an mutui angreng viau. Tlanbo an tum bik lo niawm tak a ni. Ngaiha'n zing dar 4 rik hma deuhah min rawn kaitho ta hlawm a, Chhei! Kan awmna thlâm chuan kal hualtu a nei chiang. Kan pu vawma ngei a ni tih lah kan chiang. Kawla te pawh an rawn tho a, kan tang hrû hlawm mai. Zopari chuan ka kut a rawn hum ngat ngat, savawm pah chu a rum hruih hruih a, min rawn luhchilh tumin thlam leika a rawn zuangkai ta thoh mai le..

Chempui kan chuh ve tak naa, kan him chiah ang em? Thlam kawngka lah chu a rawp tawhin savawm kawlh hmel zet chuan a rawn nek sawk sawk chuan a chhe thuai dawn tih a lang. Kawla chu a tho phat a, "Mai mai a" tih leh tapa lungthu la ling vat vât chu va lak a rual ta. "U Kawl, ti suh" ka ti hman hrâm, kawngka chu tichhiain savawm sum 8 bawr vel tur chu a rawn dâk ta hrû mai. Savawm mal tlat phei chu an kawlh zual tih a ni si, Zopari leh Mary hlau lutuk chu bang kil lam an chuh rawk rawk, mipa ho erawh ṭangrual mai thei turin kan insiamrem nghal sap sap. Kawla chuan, "I duh chiah maw?" Tih leh a thingthu ken laia a hmaia nawr a rual ta a, a lo chhem vâm huam tawh bawk nen, savawm pawh chu a hamhaih nge a tawlh rawk rawk mai a, chutia a chetbuai lai tak chuan Sawmliana'n zak kau zawkin a nghawngah a sat a, Amarawhchu, savawm te chu an vun a chhah êm mai a, a vun pawh a pilh pha kher lo maithei a ni. Savawm chu a che zawk a, amah hnaih bertu Sawmliana chu a bei ta mai. Thlam chu a che nghal lawih lawih, a nghinin a nghing a ni ber, kan rak ṭhawt ṭhawt hlawm a, hlauh ang ngeiin Sawmliana hmai chu a tum ta ngei e, mahse, Kawla chuan savawm chu bawh vein a theihtawpin a pâwt ta a, chuveleh keini pawn thapui thawhin savawm chu kan pawt ta ngat ngat hlawm, Sawma pawh hnuailam aṭangin chiâi buai miah loin a lo ṭang ve, Thingthu nung bawk kha Ngaiha chuan a theihtawpa chhemin savawm mit veilamah a nawr ta siah a, a che buai ve ta, a thinrim inhrosa thawm rapthlakzia chu aw. A chetbuai chhungin theihtawpin kam sat ta zawt zawt a, ka chem ken lah chu a hriam si lo, a bâm let awl awl ni maiin ka hria. Kawla chuan ngam zetin savawm nghawng chu a zai ta a, thingthu nungin kan lo nawr ve pah bawk. A tawpa tawpah a nghawng chu a zai thi ve thei ta hram. Mahse, a chhelzia leh a feizia chu aw. A thi duh lo ka ti mai, thlam atanga insasengin chulah chuan a tlan puat puat a, a rawn kir leh ngei dawn tih kan chian avangin inralring renga awm a ngai. Sawma hmai thi hnuang chu Zopari ten an buaipui a, vanneih asiamin a biang dinglam a ham thler a, a bak hliam dang a nei lo,. A mit te khawihsak se a nasa lo viau ang. Zopari'n vut duk hnawihsakin a tuamsak ta a, a na viau ang a, mahse, Sawma chu a rum eih lo. Kawla chuan, "Vawmtlak kan siam vat loh chuan a rawn lêt leh dawn a nia. Savawm hliam aia tawrhhlehawm an vâng si" a ti zawi raih. 

"Chu ai chuan thlam hi chhuahsan vat zawk ang u " ka ti hmiah. Thlabar reng renga savawm lo nghah chu ka duh tawh lo. Ngaiha te pawn min lo thlawp a, khawvar leilung lan deuh ruai ruaiah bangbawr takin thlam chu kan chhuahsan ta a, kan intawhchilh leh thut ang tih erawh kan hlau tlâng hle. Thawm pawh nei vak ngam lovin kan kal a, chul chu kalsanin lui chu kan zawh chho leh ta ngat ngat a. Rilṭam pawh a sawi theih tawh loh. Savawm hlat thei ang bera kal kan duh. Chawhma dar 11 velah chuan lui aṭang chuan kawngṭum hlui tawh lam zawhin ngaw chhung kan lut ta a. Tlemin thla a muang ta deuh e. Chulai ngaw pui thelh hûnah chuan tukṭhuan rêl kan titlu ta a. Kawla te bawkin tui awmna an lo hre bawk a, khawsak kan rêl nghal zung zung. Sawma erawh savawm hamna chuan a khua tisikin a tlun hluah mai a, kan chhangchhe sâwt hle mai. Thing pil chhum tuite kha intirin hnah te pawh kan belsak leh a, thei leh thei lo hian, "Ṭhiante u, ka lawm e. Kei chu buaipui tlak pawh ka nih meuh loh hi, in kal zelna tur ka tihṭhuanawp loh nan in duh chuan min kalsan thei a nia" a ti ṭâwk ṭâwk chuan rilru a hneh deuh. 

Ngaiha chuan, "Kalsan lah lo ve. Lungngai mah ta che" a lo ti thluam a. Zep nak emaw inman tuma inveh reng e ti lo chuan chhungrilah kan lo inpawh ru viau tawh a lo nia. Sawma pawh chu kalsan tumna kan nei lo hrim hrim. Kawla'n, "Tihian ni tlak hma kal leh ila, Sawma hi keiin ka buaipui ang e. Châr lui kan pawh ang a, riahbûk kan sual dawn nia. Tichuan, varṭiana kan chhuah theih chuan, khaw ram kha kan pawh thei tawh ang" a ti chuar chuar a. Khaw ram kan luh theih rau rau chuan kan tent leh hmanrua te kha lak hram a ṭha mang e. Khaw ram aṭang khan a hla tawh lo bawk a. 

Kawla bawk chuan, "Amaherawhchu, ka sawi sa mai ang e. Khânah khan changtu in nei ngei dawn a nia. Tunah hian in lan hun an lo nghak rân tawh ang. Kha lo khân dang a awm bawk si lo" a ti leh ta a. Bei a dawng lek lek. Man kan tawk leh nge nge dawn niin a lang. 

Kima'n, "Engpawhnise, damkhawchhuah tum phawt teh ang u. Kan thih leh kan thi a ni tawh mai" a ti nghut nghut a. Ka ngaihdan chiah a ni. 

"Khân dang han siam chawp mai tur pawh a awm ngang lo em ni?" Zopari chuan beidawn hmel tak hian a lo ti a. 

Sawma chuan zawi sup hian, "Kawng pakhat chu a awm maithei" a lo ti ta a. Kawla mitmei a veng ru deuh tih ka hre reng. Mahse, khatia theihtawp chhuaha a nunna chhan nana kan ṭan tlanna khan rah ṭha a chhuah ve dawn te pawh a niang e. Kawla pawh chuan, "Ni e, Hlaimual ram aṭanga hel dan kawng chu a awm mahna. Mahse, Burma ram chhungah kan luh a ngai dawn a" a ti ta a. 

Pawi kan ti lo. Kawng dang a awm ve zel mai ang chu maw. Tichuan, Kawla sawi ang chuan a theih ang anga kalin Châr lui pawh tum chuan nilêng deuhthawin kan kal leh ta ngat ngat a, Saia zawn a ngai tawh lo va, a zia deuh. Sawma pawh a chhel bawk a, damdawi kan bel te khan a lo chhawk ve bawk nen, rin ai takin a kal thei. Ni tlak suar suarah Châr lui chu kan pawh ta a. Kawla te sawi hmangin teivak an awm ve leh nulh ṭhin avangin lui kam aṭanga kal ve deuh ngai, aidu hmunah riahbûk chu kan sual ta a ni. Kawla'n, "Rûl leh tît an tam duh riau a, a hmun a dâm bawk nen, kan fimkhur deuh a ngai ang" a ti mawlh mawlh a. Rûl hi ka ngaina lo asin le. Zanriah tur kan rêl lai chuan khua a thim ṭan ta dêr mai. Kawla chuan, "He lai ram ngaw hi kan daidar tirh chuan ramsa kawlh leh maksak tak tak an awm asin. Mahse, vawi leh khatah an bo duak ringawt mai a, tunah phei chuan sa pelh nan pawh an hmang meuh tawh lo. Sakhi leh sazuk hi chu an la awm ve leh zeuh a" a ti mual mual a. 

Kima'n, "A lui sangha te hi an tam vak lo nge?" Tiin a lo zawt a. 

"Tam e le! Len pawh a lian, mahse, zan riaka kal loh chuan a hla tham êm a, lui dang hnaivai remchang a awm tho nen, an tlawhpawh lutuk lo a ni" a ti a. Mary leh Zopari te inbual chu an rak chûl mai. Hmanhmawh zeta kan zu tlan thlak chuan puanhlap hnubiha huh hnuang hian an rawn inpal chho nawk nawk, "Eng nge?" Ka lo ti vat. 

"Ka ke a rawn man, ka hlau lutuk, awiii" tih leh Zopari chu ṭah a rual ta mai. Kan hawi phâwk hrâ mai. An inbualna lai chu kawng thleng vel a ni a, li zau tak, thuk si lo a ni. Ka lo kuah vat a, a vawt thler bawk si, a hlauh dan êm êmah dâwt a sawi ka ring si lo. 

Ngaiha'n, "Tuin maw i keah chuan man?" A lo ti nghut a. 

Aw khur dar dar hian, "Ka hre lo, mihring kut ngei chu a ni. Mary hi vaukama a awm lai a nia, ka lu hi tuia chiahin ka su mêk a, a ngalrêkah a rawn man ta chawt a, Mary emaw tiin ka hawi let a, Mary lah vaukamah a lo awm daih si, hmanhmawh em emin ka tal chhuak ta a ni" a ti a. A lungphu ranzia chu kei pawn ka hre thei. A hlauhawm duh viau ang. Kawla chuan muang ban charh hian, "Laikunga a nih ngei dawn chu..a ruang hmu lo va kan vuiliam tak ngawt kha" a ti ta. Bûk lamah kan chho ta dial a, Kawla chu kan ngaichâng ṭhap. 

Tihian Laikunga chungchang chu a sawi ta a. 

"Kumin kumtir lam khan zan 2 riakin zan lên ka zu deng ang e tiin Châr luiah hian a kal a. Amah hi tlangval thaza zek zawk, thahrui pawh ngah tak mai a ni. Ram lamah pawh ngaihtuahawm a ni lo. Zan 2 hnuah pawh a rawn hawn tak loah chuan a chhungte mangangin chhungkhat hnaivai nen an zawng ta phawt a, a riahbûk hmuin a sangha rêp sa pawh a lo la awm nual. A iptepui leh chempui an hmu bawk. Tui thiam tak a ni a, tuiah a tlak an ring si lo, khawtlang an pun ta hial a, kan zawng mup mup mai. Châr luiah hian kan inzarpharh a ni tawp mai, mahse, Laikunga hmel leh Rahtea hmelin lan tik ni reng a nei thei ta si lo. A hnuhma han chhui tur takngial pawh a awm lo. Ramhuaiin a keuh a niang emaw khawmuin a chawi a niang ti ten ngaihdan kan siam ta ngawt a. Ni 7 hnuah vuiliam a ni ta a ni. Khata ṭang khan Châr luia riakte hian patling na tuar thawm leh ṭap thawm te, thinrim inhrosa thawm te an hre ṭhin a. Tin, len an den paw'n denkhalhtu nei niawm takin sangha tihtham an man ngai meuh lo,.chuvang pakhat a nia he lui hi a lun tak vak loh ni" tiin. Ngaihnawm kan ti tlang viau naa Zopari erawh chuan a hlau tulh tulh thung. Chaw pawh tihtham a ei meuh lo. Zana kan han mu pawh a chhungrilah a khur zawih zawih reng mai a, ka kuahbet ta ngawt mai a ni. Kan inkarah inlaichinna thûk zawk la awm lo mah se; ṭhiante awmdan leh ṭawnghmangah inngaizawng ang deuh hian min treat vek tawh a, keini pawh kan ni âwm ve deuh tawp tawh niin ka hria. Zopari avangin ka muhil thei lawk lo. 

Khua a rawn var a, ramar khuang riin min kaiharh. Silaite chu nei ila ramar sa pawh kan ei thei maithei a ni. Kan phumbo daih tawh bawk si. Saia leh Sawma te pawh an lo zia ta viau a, chulai hmuna tukṭhuan ei lovin kan zing chhuah a, Khaw ram thlen hma khan kawng hlui deuh bum tawh kan pawh ta a. Kawla'n, "Ril chu ṭâm viau mah se; helai zawng tui a awm hnaivai lo, kal leh ṭâng ṭâng ang u" a tih avangin ani ram chinchang hre ber chu kan ring lo thei lo. 

Kima'n a ruk deuhin, "An ni hi kan zui ringawt a, an mi leh sate bulah hian min hruai lut ringawt ang e" a rawn ti sur sur a. Ka lo ngaihtuah ve lai tak a ni. 

"Lawk, chawl lawk teh ang u. Kan nula te pawh an chau tawh ang" tiin chawlh ka rawt a. Kan han ṭhu hahdam a. 

"U Kawl, tihian min hruai a, in mi leh sa te bulah min hruai lovang tih kan sawi thei lo, chuvang chuan rinngam in ni em tih kan hre duh a ni" ka ti ta hmiah a. 

Lungawi vak lo hmel pu hian, "Khai a! Hei chen kan inzui tawh a, chutia a mi tâng zawkin kaw dang kan hreuh chu ring buai duh suh u. Tin, Sawma sawi ang deuh khan buaina kan tawk ho vek a, kan inpui tawn vek bawk. Min ring rawh u tih bak sawi theih ka nei rih lo" a ti ta charh charh a. An mizia leh awmdan enin min bum tum âwmin an lang bawk si lo. Rilru a buai nuaih mai. 

Ngaiha chuan, "Engpawhnise, keini aia ram chinchâng hre zawk in ni a, kan zui che u a ngai si, intiamkamna neih hi ṭha ka ti" a lo ti a. 

Kawla'n, "Eng intiamkamna nge ni ang le?" Zaidawh tak hian a lo ti a. 

Kan ngawih vang vang hnuah Saia'n, "Intiamkamna nei lovin tihian ti ila, in kut kha phuar leh phawt ila, in mi leh sa te kan tawn hunah pawh kan inphen theihna turin. In laka kan nunrâwn vang ni miah lovin" a rawn ti ta a. Kan lo thaw hawk hlawm. Kut han phuarsak leh chu thil nuam tak a ni bik lo a ni. Kawla te chuan, "Aw le, min rin theihna kawng a nih dawn phawt chuan phuar mawlh rawh u,." An ti hmiah mai si. Kima'n a va phuarsak ta a. Kal zai kan rêl leh ta. Tuna kan awmna hi Khaw ram chhehvel kha a ni tawh a, Hriangpui khua pawh kan pel thui viau tawh. Mahse, khaw luhna khân kawng a nih avangin tu emaw tal chuan min lo chan a rinawm. Kawla te sawina lai Hlaimual ram chu kan bûk hmasa aṭanga hmar lam aṭanga kal tur a ni. Chulai ramngaw aṭanga Burma rama vah chhuah theih chuan Hriangpui ramchhung chu kan chhuahsan thei ang. Mahse, an sawi hmangin Hlaimual aṭanga khân dang siam tumte hi an la hlawhchham zêl a niawm e. Hman deuh tawhah hmun danga pem tumte paw'n kawng sial an tum a, mahse, ram awmdan a inan êm avangin an kual an kual ringawt a niawm e. Tin, buaithlak ve leh zel chu Burma sipai te ramriah an duty avangin fimkhur lehzual a ngai dawn a, min hmuh vaih chuan min tihlum nghal lo a nih pawhin tan inah min khung ngei ang. Kum engzat nge tan inah kan tan dawn hriat a nih loh bakah kan ro laihchhuahte pawh min chhuhsak vek dawn tih a chiang. 

Tunah chuan a hmaa kan bûk hlui lam kha pan phawt ṭha kan ti. Min lo châng rântu an awm kan ring tho a, Kawla te kan kuta an awm avangin beiseina chhetê kan nei a ni. Kan ril a ṭam tawh êm avangin kawrte chhengchhe zet kamah tukṭhuan kan rêl a. Fimkhur leh hawi hrek hrek chunga chaw ei chu a tuimawh angreng. Kan eikham veleh chawl khawmuang lovin kan kal leh ta nghal a. Khaw ram kha hêlin kan bûk hmasa chu kan lehluh thei ta. Mahse, va pawh hmain kei leh Ngaiha te'n min lo changtu an awm hmel em tih ngaihvenin kan va phei hmasa a, khua a tlai lam tawh, ni pawh a tla suar suar tawh mai. Changel hmun, leiruangtuam kan laihna kan pawh ta a, thawm dim taka bawkvak zelin bûk lam chu kan bawkvak thleng thei ta. Tent chu a lo tlusawp nuaih tawh a, kan hmanrua kan hnutchhiah tak ngawt ho pawh a ngai ngaiin an lo la let rum mai. Bungbêl te pawh an lo la awm a, mutbu erawh an lo awm tawh hauh lo. Kan hawi hrek hrek a, uaptu nei rûn anga inhriatna kha ka nei leh tawh. Kan hmanrua kan la mamawh tura kan ngaihte chu kan khawm ta zung zung a, chulai hmuna riahbûk sual leh chu ka duh ta tlat lo, Tent pawh a chhia a chhiain kan la a, nakinah Hriangpui ram kan chhuahsan hunah kan la mamawh dawn tlat. Ka chemtê, Shillonga ka lei ka roh ve tak pawh tent tlusawp karah a lo la awm a, ka va lawm tak. Tichuan, kan riahbuk hlui chu kan chhuahsan leh ta a. Hlaimual lam panna kawng pêng ṭhuamah riahbûk chu sual mai kan tithlu ta a ni. Keimahah ngaihṭhat lohna a riak miau si a. Bakah thil tih chi a ni vak lo, Hnêma te thianho khan kan awmna hmun hlui an hre tawh si a, min rawn nanchin leh a hlauhawm tlat..

Kan bûk thlang lawka kawrte tui tam vak lo chu rawngbawl nan a hman theih hlauh a, a tihzia e. Buhfai pawh a zo ṭan titih ta. Tlanchhia e ti lo chuan kan chaw lak a ṭha hlawm fû mai si a. Zanriah ei khamah mei pawh chhem ngam lovin mut zai kan rêl ta diak. Kan kal nilêng bawk nen, kan hah tlang viauin ka hria, ka âwm nghenga tui taka muhil sâk sâk Zopari chu ka melh vawng vawng a. Intuaihnûmna chi ni hek lo, a thur bem a, a dâng lep tawh bawk. Mahse, ka mitah chuan hmelṭha leh duhawm tak a la ni tlat. Ani pawh hian ka rilru ang a pu tih ka chiang ngam tawh a, venhim zel ka tum tlat a ni. 

Zanlai ar khuang niâwm tak ka mang hriat rei ruai a. Ramar khuang ri a nih ka beisei. Kan bûk kal hual veltu awm tlata ka hriat avangin ka meng ta kâwk. Kawla te pawh bûk chhungah an mu ve vek tawh a ni. Ka beng ka'n chhi uluk deuh a, sapui em mawni aw ka ti deuh. Mihring ni chuan a lang lo. Kan bûk aṭanga hnai lutuk chu niin a lang lo bawk. Hnahthel niawm tak te chu a ri leh rep rep ṭhin. A maltê tê hian min rawn la nghauh nghauh mai ang tih hlauin zawitêin ka tho a, Kawla a rawn harh ve zat, a harhvâng khawp mai. Ani pawh chuan thil danglam a thleng tih a hrethiam nghal. Bûk hi a bang pawh ping em em lovin mau kan sawh phun tawp tawp kha a nia. Mau hnah kar aṭanga ka han bih kual chuan thla êng hnuaia kan piah lawk mual pawng laia Sakei ni ngeia ngaih theih tur langsar taka bawk chu ka va hmu ta. Ka melh reng ringawt, Kawla pawh chuan a rawn hmu ve. 

"Min tihnat tum hmel a puin ka va hre lo êm" a ti ru sa sa a. Keipawh ka ngaihdan chiah,. Mak deuh maiin ka ngaihṭhat lohna te pawh an bo nghal duak a, hlauhna pawh ka nei tawh hek lo. Min veng tura Pathian rawn tirh ni turah ka ngai hmiah mai. A hnu deuhah chuan ani pawh chu ngaw lamah a liam zui ta a. Muthilh zui erawh a har duh angreng. 

A tukah chuan kan kal leh hmain Kawla chuan nizana sa hnu kha a va en kual a, mahse, khua a ro bawk nen hnuhma hmuh tur vak a nei lo a niang. Kawla rawn lêt leh hnu chuan, Kima'n, "Engvangin nge zanlaiah kan chhuah mai loh? Heta ṭang hian khân kha a hla tawh si lo va. Zanah te chuan min rawn umzui nang" a ti ta hlawl mai. A hma pawha kan lo ngaihtuah neuh neuh kha a ni ve a. Mahse, buaina awm ta chu thla êng ring ringawt chuan lui bakah ngawr dur khup hmunte chu mahnia kawng sial chawp zel chuan kal a harsa viau ang, meichher chhit a rem dawn miah si lo. Min rawn hmu rawh u tihna tluk a ni dawn a. Mahse, Kima chu a ṭang ta tlat. "Burma ram atanga tlanchhuah tum chu a risk a sang lutuk, min man ta se, kan thi phiar ang. Ro kan chân bawk ang. Thih leh thih tiin chawhnu aṭangin chhuak ila, khân thlen hma chu chawl lo mai ang u,rilṭâm pawh kan tuar mai ang" a ti mauh mai si. Kan han ngaihtuah a, a sawi dikna chen chu a awm ve tho si. Hlaimual ram aṭanga khân zawnchawp la ngai, Burma sipai hrân lai ni bawk si chu tupawhin kan huphurh tlâng a ni e. Ngaiha chuan upa chan chang takin, "Ni e, Kima rawtna hi a hma pawha ka ngaihtuah tho a ni a. Sawi tawh angin êng hman a remchang si lo va, bakah khawi emaw lai hmuh theih lohah min lo châng ru ran thei tih thuah ka rawt duh lo a nih kha. Mahse, ni e, nunna thâpin kan che mai a niang chu" a ti ta dap dap a. Tuman kan hnial ta lo. Thla ên lai tak chu a ni naa, ngawdurah chuan thla chu a ṭangkai tehchiam lovang. Chuvang chuan, "Chawhnua chhuak lovin tukṭhuan ei khamah chhuak nghal ila, ngaw dur pelh hman tum bawk ila, kan pelh hnuah khua kan nghak thim zawk dawn nia" ka ti ta a. An pawm thu an sawi ta tliar tliar. Kawla te pawh chuan, "Ni e, in rawtna chu a ṭha ber tak ang. Vengtu chu an awm ngei ang a, Amarawhchu, kawng a awm ang" an ti ve sauh sauh. Mak kan ti zawk hle, nge tum dang an nei kan hre lo va. Zopari chuan, "U kawl, lo kal ve daih ta che u, nuam in ti daih zawk ang. In khuate pawn thi tawhah an ngai tho ang che u" a ti ta pek a. Sawma chuan nui vur vur chungin, "Kal ve min tichâk rum rum alawm le. Mahse, chhungkaw nei kan ni si a, Kawla nen phei chuan chhungte innghahna ber ve ve kan ni tawh a, kan theih a rinawm loh" a lo ti mawlh mawlh. Kâwla erawh ka ngaihbel deuh em mawni a inngaihtuah vung vungin ka hria. Tukṭhuan chawhmeh atan Aidu kan chhum hluah a, eng hnah emawni hi Kawla te chuan an bai bawk. A tui phian lehnghal a. Buhfai pawh zanriah tla tur tawk vel chiah kan nei ta. Kan han insiam leh a, kan bûk kan kalsan dawn hian kan ṭhiat darh leh vek ṭhin. Min rawn chhuitu ten min chhui an awlsam lutuk loh nana ti kan ni. Tichuan, kan chhuak leh ta hnak hnak a, lui kan zawh tawh lo, lui hrûl kawng awm leh awm lohah kan kal, ngaw pawh chu kan pawh ta thuai a. Kawla'n, "He mi ngaw pelh hi khaw ram a ni tawh e" a ti nghut. Ka la ngaihbel tluang zel pawh a niang, Kawla chu a ṭawng tlemin thil eng emaw ngaihtuah ngut ngut hmel a pu tlat! Lo kal ve daih a châk a nih ka ring. Lo kal ve daih se ka ti, a felin kawm a nuam angreng si a. Ngaw chu kan kal rei viau. A ngaw ṭhat êm vangin a thim ruk mai bawk si. Ril pawh a ṭâm leh ṭan naa, tuman kan sawi lem lo. Kan hah ve deuh bawk a, tlema hmun rem lai deuhah chuan kan ṭhu chawl ta a. 

Kan ngawih dat laiin silai puak thawm kan hre ta tlat! Khai a! Keini hi kan him tak tak thei dawn lo a ang hle mai. Kan tang hrâ hlawm a, silai puak thawm lah chu a hla vak bawk si lo. Kawla chuan din vut pahin, "Birûkna tur tha deuh ka hria alawm, min lo zui rawh u" tih leh kal a rual a, kan zui ve leh nghal zat. Dinglamah a kawi thut a, kawngṭum hlui niawm tak te taktê si hi a lo awm phei zui mai. Kan zawh ta char char a, a tawpah Bûng ka hmuh tawh azawnga la lian ber a lo ding luah mai. A zûng karah chuan mi pathum chu kan mu leng han han ang. A kawrawng ruah mai bawk a, chu lai kawrawng chhungah chuan Kawla chu a lut ta hmiah mai. Ui bauh lauh lauh thawm kan hriat zui tak avangin hmanhmawh fahranin kan zui lut ve nghal. A thim hle mai a, mahse, zau tak a ni. Mi râp lek lek hial. Ui bauh thawm chu a rawn hnai zel lehnghal, mawng chu za duh mem mem tak a ni. Keini hi a vawihnih nan kan tâng leh mai awm mang e ka ti rilru nuah nuah. Silai a puak leh ṭhuai, Zopari leh Mary te chu kan kuah bet a, an hlau lutuk chu an ṭap titih tawh. Ṭawng thawm kan hre ta. 

Mahse, mizo ṭawng a ni lo tawp mai. Kâwl ṭawngin an rak nawk nawk mai. An ui hruai lah chu a bauh nghek nghek reng a, min rawn chhui tihna em ni ang le?! An rak nawk nawk reng a, Kawla'n zawitê hian, "Sa hnu an chhui a nih chu, mahse, va inlan erawh tih loh tawp tur a ni" a ti sar sar. Tlemin thla a muang deuh e. 

Bûng piah lam chu an pan ta zel niin a lang. An ui bauh pawh a thawm a zawi tial tial a, keini lah a uap si, kan thlan huh dup tawh. Kawla chu awm lo se min man phiar dawn kha le..Kawla bawkin hma hruaiin a chhuak ta a, kan thaw kâwk kâwk hlawm mai. Birûkna ṭha tak zawng a ni naa, awm rengna chi a ni lo tawp mai. Tichuan, kan kalna lamah khan lêt lehin khaw ram lam bawk chu kan pan ding leh ta ngar ngar a, Sawma'n, "Kâwl ho lo lut pawh kan lalpain a hriat chuan an chhuah dawn hauh loh kha" a ti nuah nuah. Ni ngawt tak mai, engti tiha lo lut thla ta mai nge maw an nih ang le. Khaw ram kan thleng dawn ta. A hmaa Kima nena tui kan zawnna kawrtê bulah khan khua chu nghah thim ṭha kan ti ta a. Mei kan chhem ngam tawh lo. A hela ei theih chi lah chu a vâng nasa mai si, ril zawng a ṭâm a ni. Ni a tla ta. Mahse, chhuah vut kan tum rih lo. Kawla sawi hmangin chu kawrtê chu kan zawh thla ang a, pumpelh kawng aṭanga kalin kawtchhuah kha kan pawh dawn a ni. Kawtchhuah atang pawh khan tuikhawhthla kha a la hla riau mai a, mahse, ni sensa hnuaia kal tur kan ni lo bawk a, tihdan a awm mai ang chu maw. Thla pawh a rawn chhuak ta. Kal zai kan rel leh ta e. Chawl hman kan ni mawlh si lo. A sawi ang khan pumpelhah chuan kan per kai a, thui zawh pawh a lo ngai lem lo. Kawtchhuah kha kan pawh ta. Kan kal sâwt viau e. Chhimbuk lo hram lauh lauh chuan awm a tinuam lo deuh. Mary leh Zopari te rilṭâm tawngkhawng, chau tawh bawk si chu lungdawhah an ṭhu tawp. Tui an han in ringawt a, a chhawk rei thei tak tak si lo. Kawla chu Hmawng kungah lawnin khua a han chuan ta a, rawn chhuk leh vatin, "Awm chu an awm ngei e. An mei eng ka hmu tlat " a ti ta. Engtin lêk nge kan pumpelh ang le? Keini aia tam an lo duty ngat phei chuan..

Nula te chu kal thei ziazâng an ni tawh si lo va, eng emaw tal an ei loh chuan Saia pawh a chau titih tawh. Ani phei chu nâ nei chunga kal ve ṭâwk ṭâwk kha a ni bawk nen. 

"An awmna a la hla tho sia, kan êng an hmu kher dawn em ni? Eng emaw tal zawng kan ei a ngai lo maw?" Ka ti ta tawp a. Zopari ka lainat a ni. An thaw peih ngawr ngawr a ni ber. Sawma chuan, "Meichher chhi thluah ila, ṭau meichher chhi emaw an ti ngei ang. " A lo ti ve vat a. Kan ruahmanna tidanglamin kawtchhuahah chuan meichher pali chhiin khawsak kan rêl ta ngawt a, tui erawh Saia tih loh mipa ho zawngin tuiûma kan put avang khan a phânawm rih lem loh. Chawhmeh pawh siam loin chaw chauh kan chhum a, chaw leh chi, hmarcha nen kan bar ta hawng hawng mai. A khât tawkin Hmawng kung aṭangin an rawn kal hnai em tih kan han en leh zauh bawk. A ênna ngaiah mei a la ên reng avangin kan ngaih a ngam ve deuh. Kan eikham chuan nulate pawh an rawn chak thar veleh ta a. Thim tham hnuaiah bawk Tuikhawhthla lam pan turin kan inzuichhuak leh ta. Mel 4 kal zen zawn a la nih a rinawm..

Ruahmanna engmah kan la siam miah lo lehnghal, engtin nge vengtu te chu kan paltlang tak ang le..?!